Annały stanowią najwcześniejszą piśmienną formę historiograficzną. Co cechowało pierwsze kroniki? I które zabytki annalistyki warto znać? Sprawdź w poniższym artykule.
Annały to forma kronikarska istniejąca od tysięcy lat. Pierwsze tego typu utwory powstawały już w starożytności. Najbardziej znane roczniki z tego okresu pochodzą z Grecji i Rzymu. W średniowieczu gatunek rozwijał się w całej Europie. Do najsłynniejszych należą annały frankijskie.
Annały – definicja słownikowa
Słownik języka polskiego PWN jako definicję słowa annały podaje „dawne roczniki lub kroniki”. Najprościej mówiąc, są to pierwsze w dziejach uporządkowane chronologicznie zapiski dotyczące wydarzeń istotnych dla danego narodu lub grupy etnicznej. Objętość zachowanych annałów jest bardzo zróżnicowana. W ramach gatunku powstawały zarówno długie, dopracowane formalnie teksty o moralizatorskim wydźwięku, jak i krótkie, niedbałe notatki na marginesach tablic paschalnych.
Annały – historia gatunku
Pierwsze annały pisywano już w starożytnej Grecji. W czasach Cesarstwa Rzymskiego gatunek ten zyskał na popularności. Został także rozbudowany pod względem formy literackiej. W tzw. rocznikach najwyższego kapłana (Annales pontificum) gromadzono bardzo obszerne opisy ważnych zdarzeń, które często miały charakter parenetyczny lub moralistyczny.
W okresie średniowiecza annały pojawiały się w różnych rejonach Europy i przybierały rozmaite formy. Czasem były to wyłącznie krótkie zapiski zakonników notowane na marginesach tablic świąt ruchomych bez dbałości o formę literacką. Innym razem pełniły role oficjalnych kronik, gdzie sprawozdania z aktualnych zdarzeń ubierano w rozbudowane narracje.
Przykłady annałów polskich i zagranicznych
Jednym z największych mocarstw wczesnośredniowiecznej Europy było Państwo Franków. W związku z tym wśród najsłynniejszych annałów tego okresu znajdziemy wiele roczników frankijskich. Są to między innymi:
- Annales Bertiniani;
- Annales Mettenses priores;
- Annales Regni Francorum;
- Annales Xantenses.
Do najważniejszych zachowanych annałów polskich należą natomiast:
- Roczniki cysterskie (henrykowski, kamieniecki);
- Rocznik kapituły krakowskiej;
- Rocznik lubiński;
- Roczniki poznańskie (starszy i młodszy);
- Rocznik świętokrzyski dawny;
- Rocznik Traski.
Kompilację polskich roczników można znaleźć w dziele zbiorowym Monumenta Poloniae Historicae.
