Autobiografia – specyfika utworu literackiego. Czym różni się od biografii? Przykłady różnych form autobiograficznych

Utwory autobiograficzne cieszą się niesłabnącą popularnością. Dzięki nim możemy zgłębić losy i spojrzenie na świat znanych osobistości. Poznaj dokładnie cechy, jakimi wyróżnia się autobiografia od innych gatunków literackich.

Autobiografia – definicja i cechy charakterystyczne

Słowo autobiografia pochodzi z języka greckiego. Powstało z połączenia słów autós, co oznacza „sam”, bíos, czyli „życie” oraz gráphō oznaczające „piszę”. Jest określeniem utworu literackiego, w którym sam autor opisuje swoje życiowe doświadczenia, a także przemyślenia. Stanowi zapis wybranych z życia autora istotnych momentów, doznań i przemyśleń, które miały decydujący wpływ na jego losy. Jednocześnie wszystkie te cechy wskazują na spójność ideową.

Sprawdź też: https://skutecznycontent.pl/jak-napisac-ksiazke/

Biografia natomiast jest opisem życia sławnej osoby, może mieć charakter literacki lub naukowy. Ten gatunek był znany już w starożytności. Biografia jest pisana przez osobę postronną, która przed napisaniem utworu zbiera wszelkie możliwe informacje na temat życia bohatera.

Zróżnicowanie form autobiograficznych

W obrębie tego gatunku można wymienić kilka form, które różnią się formą zapisu, tekstem czy narracją. W literaturze występują odmienne typy dokumentu osobistego:

• dziennik;
• pamiętnik;
• wspomnienia;
• autobiografia;
• listy;
• eseje.

Dziennik

Stanowi opis wydarzeń mających miejsce w czasie teraźniejszym, prowadzonych w porządku chronologicznym. Wpisy w dzienniku są regularne i opatrzone konkretnymi datami. Można wyróżnić dwie podstawowe odmiany tj. dzienniki z podróży i dzienniki intymne. Wyodrębnienie tej formy miało miejsce na przełomie XVIII i XIX wieku we Francji. W Polsce przedstawicielami gatunku byli m.in. Witold Gombrowicz, Zofia Nałkowska czy Maria Dąbrowska.

Pamiętnik

W przeciwieństwie do dziennika, pamiętnik jest zapisem wydarzeń ocenianych z perspektywy czasu. Wielu autorów tworzyło opisy dotyczące swojego życia i losów na tle zdarzeń historycznych. Subiektywne spostrzeżenia zawarte w pamiętnikach bywały problematyczne, ze względu na pojawiające się rozbieżności w relacjach poszczególnych autorów. Jednak bez wątpienia stanowią niezastąpione źródło wiedzy na temat odległych czasów. Przykładem takich relacji mogą być „Pamiętniki” Jana Chryzostoma Paska, w których opisywał historie i losy wojen toczących się w XVII wieku.

Wspomnienia

Ten typ autobiografii w dużej mierze przypominał pamiętnik. Jednak umieszczone we wspomnieniach opisy stanowiły w przeważającej większości luźne zapiski, stanowiące niekiedy fragmenty większej całości. Nie były spisywane chronologicznie i zapisywane były jako pojedyncze wspomnienia. Tego rodzaju pisarstwo uprawia zresztą wiele osób. Jeśli masz zamiar pisać swoją autobiografię w programie Word, być może przydadzą ci się porady zawarte w tym tekście: https://pcpro.pl/jak-usunac-strone-w-wordzie.

Autobiografia

W obrębie tej formy można wymienić dwa podgatunki:

• autobiografię właściwą – przedstawiającą losy i przemyślenia z życia autora;
• autobiografię mistyczną i duchową – autor przywiązuje wagę przede wszystkim do odczuć duchowych oraz rozwoju wewnętrznego.

Polskie książki autobiograficzne

W literaturze polskiej nie brakuje książek i powieść autobiograficznych. Wiele z nich powstało w okresie II wojny światowej lub tuż po jej zakończeniu. Oto kilka przykładów najbardziej znanych autobiografii:

• „Dziennik pisany nocą” Gustawa Herlinga Grudzińskiego;
• „Pamiętnik z Powstania Warszawskiego” Mirona Białoszewskiego;
• „Baltazar. Autobiografia” Sławomira Mrożka;
• „Dzienniki” Witolda Gombrowicza;
• „Jej ojciec” Zofii Nałkowskiej.

Autobiografia w muzyce

Najsławniejszym przykładem piosenki o charakterze autobiograficznym jest utwór zespołu Perfect wydany 1982 roku. Piosenka pod tytułem „Autobiografia” śpiewana przez Grzegorza Markowskiego przedstawia losy trzech przyjaciół. Jednym z nich był Zbigniew Hołdys, który skomponował muzykę do utworu, oraz Bogdan Olewicz, autor słów. Utwór wielokrotnie pojawiał się na pierwszym miejscu Listy Przebojów Programu Trzeciego. Jest najbardziej rozpoznawalną piosenką polskiej sceny muzycznej.

Autobiografia jest gatunkiem często spotykanym. Wielu pisarzy chętnie dzieli się swoimi spostrzeżeniami i życiowymi doświadczeniami. Przybiera różne formy, dzięki którym czytelnik otrzymuje szerszy obraz życia autora. Pojawia się zarówno w literaturze, sztuce, muzyce, jak i filmie. Dzieła należące do tego gatunku są bezstronne, a zarazem obiektywne.